Ο όρος «Εθελοντισμός» αναφέρεται γενικά στην ηθελημένη πράξη
για κάποιο κοινωφελή σκοπό χωρίς υλικό ή άλλο αντάλλαγμα. Ως εκ τούτου,
εθελοντής είναι ο πολίτης που προσφέρει ανιδιοτελώς χρόνο ή γνώση για χρήσιμες
δράσεις προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Ετυμολογικά
προέρχεται από το ρήμα «εθέλω», που σημαίνει θέλω πολύ.
Ο Εθελοντισμός είναι ευρεία έννοια. Μπορεί να
περιλαμβάνει σταθερές και
επαναλαμβανόμενες δράσεις μέσα από συγκροτημένα προγράμματα ή οργανώσεις, οπότε
συνήθως αποκαλείται ως «επίσημος Εθελοντισμός». Όμως, μπορεί να περιλαμβάνει
προσωπικές, πρόσκαιρες και μοναδικές δράσεις, οπότε αποκαλείται ως «ανεπίσημος
Εθελοντισμός». Μπορεί επίσης να αφορά τη συμμετοχή σε προγράμματα Μη
Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ), κοινωφελών ιδρυμάτων ή Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης (π.χ. περιβαλλοντικά προγράμματα, αθλητικά προγράμματα,
δασοπροστασία, κοινωνική υποστήριξη κ.ά.), αλλά και ατομικές δραστηριότητες,
όπως η εθελοντική αιμοδοσία, η βοήθεια ενός ηλικιωμένου στο δρόμο ή ακόμα και η
μετά θάνατον προσφορά μελών του ανθρώπινου σώματος για επιστημονικούς σκοπούς.
Ένας ορισμός που διαδόθηκε μέσα από διαφημιστικό σποτ της
Γ.Γ. Νέας Γενιάς για το «Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού» (2011) αναφέρει για τον
Εθελοντισμό ότι είναι: «Η με υψηλό αίσθημα ευθύνης και ανιδιοτελή χαρακτήρα
προσφορά έργου ή υπηρεσίας που αναλαμβάνει το άτομο μεμονωμένα ή σε ομάδα, με
ελεύθερη βούληση, χωρίς την προσδοκία ή απαίτηση υλικού ή άλλου είδους
ανταλλάγματος, με σκοπό τη βοήθεια προς το συνάνθρωπο και την κοινωνία
ευρύτερα».
Σύμφωνα με την Ελληνική Ομοσπονδία Μη Κυβερνητικών
Οργανισμών, «Εθελοντισμός είναι η πρόθυμη δέσμευση ενός ατόμου να εργαστεί
χωρίς αμοιβή για ένα καθορισμένο ή αόριστο χρονικό διάστημα για το γενικό καλό
της κοινωνίας».
Στη σύγχρονη εποχή ο Εθελοντισμός έχει καθιερωθεί ως ο
θεσμός που συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και
περιβαλλοντικών προβλημάτων, στοχεύει στο συλλογικό όφελος και στη συμμετοχή
στα κοινά και καλείται να αναπληρώσει τα κενά που δημιουργούν η αδυναμία του
κράτους και οι μηχανισμοί της αγοράς. Στο πλαίσιο αυτό τα τελευταία χρόνια
έχουν κάνει την εμφάνισή τους στη χώρα μας πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις,
με πληθώρα εθελοντικών δράσεων και κύρια πεδία εφαρμογής το Περιβάλλον, τον
Πολιτισμό, τις Κοινωνικές Υπηρεσίες και Αναπτυξιακά Προγράμματα. Οι
περισσότερες από αυτές τις οργανώσεις στηρίζουν τις δράσεις τους στην
εθελοντική εργασία, ενώ άλλες συνδυάζουν ένα δίκτυο αμειβομένων στελεχών και
εθελοντών.
